گل‌ها به مدت 35 میلیون سال است که در زندگی بشر نقش اساسی دارند. گل سرخ نه تنها نماد جهانی عشق ابدی است، بلکه یک چاشنی شگفت‌انگیز و داروی گیاهی به حساب می‌آید. گل سرخ یک چاشنی منحصر به فرد است که در انواع غذاها و دسرهای ایرانی و غیرایرانی کاربرد دارد. عطر غنی، گرمی طبع و خواص درمانی بی‌نظیر این محصول، باعث شده که به یکی از مهم‌ترین چاشنی‌های ایرانی تبدیل شود.
تاریخچه
با وجود این که اروپایی‌ها به این گیاه رز دمشق یا رز داماسک می‌گویند، به هر حال گل سرخ یک گیاه ایرانی است که از ترکیب گل‌های رز گالیکا و نسترن شیرازی حاصل می‌شود. خواستگاه گل سرخ خاورمیانه و مناطق کویری ایران مانند کاشان و استان فارس است. البته نوع لطیف‌تری از این محصول هم در مناطق کوهستانی و مرطوب ایران مانند تبریز رشد می‌کند. ایرانی‌ها از سال‌های دور گل سرخ را تقطیر کرده و گلاب تهیه می‌کردند. گلاب در انواع غذا و دارو کاربرد داشته است. سپس این محصول از ایران به دیگر مناطق خاورمیانه هم گسترش یافت و حتی به اروپا رسید. به طور دقیق‌تر، گل سرخ در قرن 13 توسط یک جنگجو به نام رابرت دی بری از ایران به سوریه و از آن‌جا به اروپا وارد شد. بعد از این که این گل به اروپا راه پیدا کرد، بیشتر از این که مصرف خوراکی داشته باشد، استفاده از آن در داروها و عطرها رواج داشت. جالب است بدانید که در آثار شکسپیر و توماس ریورز شاعر انگلیسی، از گل سرخ نام برده شده است.
خواص
گل سرخ سرشار از فلاونوئیدها، آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین‌های A، B، C، E و K و مواد معدنی از جمله کلسیم، آهن، سلنیوم، سیلیس و فسفر است. این محصول چند خاصیت مهم دارد:
- تقویت قلب و رگ‌های خونی
- تسکین بافت‌های ملتهب
- درمان گلودرد و سرفه
- دارای خواص آرام بخشی و تسکین‌دهندگی تنش‌های عصبی و اضطراب
- ضد باکتری و ضد ویروس
- ضد التهاب
- تقویت دندان‌ها و استخوان‌ها
- جوان‌کنندگی و روشن‌کنندگی پوست
- ضد افسردگی و بهبوددهنده خلق و خو
- درمان سردرد
- درمان زخم معده، اسهال، نفخ، یبوست و مشکلات گوارشی
- تنظیم فشار خون و احتباس مایعات
- درمان اختلالات هورمونی زنان مانند دردهای شدید قاعدگی
روش استفاده
گلبرگ‌های گل سرخ در معرض نور آفتاب خشک شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد. توجه داشته باشید که نمی‌توان گلاب را جایگزین گل کرد. بوی برگ گل محمدی با بوی گلاب که به روش تقطیر و گرم استخراج شده است، فرق دارد. همچنین نتهای موجود در گلبرگ گل، در گلاب وجود ندارد. برای استفاده از این محصول می‌توانید روش‌های زیر را به کار ببرید:
- این محصول به خصوص به دلیل طبع گرمی که دارد، در تهیه انواع پلوها استفاده می‌شود. بخش عمده‌ای از ادویه پلویی در دستورهای قدیمی ایرانی، حاوی پودر گل سرخ است. این چاشنی سردی طبع برنج را از بین می‌برد.
- گل سرخ به خاطر طعم و عطری که دارد، در تهیه انواع دسرها کاربرد دارد. به خصوص دسرهای ایرانی مانند شله زرد، حلوا و فرنی بدون گل طعم و عطر اصیل ندارند.
- یکی از اساسی‌ترین چاشنی‌هایی که در ماست و خیار یا آب دوغ خیار ایرانی به کار می‌رود، همین گل سرخ است.
- انواع شربت‌ها، نوشیدنی‌های خنک، دمنوش‌ها و چای‌ها با استفاده از این محصول تهیه می‌شود.
- گل سرخ را می‌توانید به راحتی روی نان، کلوچه، کیک، مافین و هر نوع دیگری از نان و شیرینی بپاشید تا عطر و طعم ویژه‌ای پیدا کند.
- یکی از کاربردهای مهم گل در تهیه شربت است. شربت گل یا شربت گل و زعفران نوشیدنی‌هایی با طبع گرم هستند که سردی مواد غذایی مختلف را اصلاح کرده و خلق و خو را هم بهبود می‌بخشند.
- گل سرخ یا همان گل محمدی جدای از مصارف دارویی و غذایی، در باورهای مذهبی ایرانیان هم ریشه دارد. این گل را به پیامبر اسلام ربط داده و علت نامگذاری آن هم همین است. در واقع گل محمدی از اعضای خانواده گل‌های سرخ است، که معطر و خوشبو و از جنبه ژنتیکی به گل رزاقی شبیه است. به همین دلیل در تهیه غذاها و دسرهایی که در اعیاد و مراسمات مذهبی تهیه می‌شود، از گل سرخ استفاده می‌کنند.