زیره ادویه‌ای است که از دانه‌های گیاه زیره سبز تهیه می‌شود. این محصول چاشنی پرکاربرد بسیاری از غذاها به‌ویژه در مناطق بومی مدیترانه و آسیای جنوب غربی است. زیره تندی دلچسبی داشته و طبع آن گرم است. این محصول علاوه بر مصرف خوراکی، یک گیاده درمانی محسوب می‌شود. بهبود هضم و کاهش عفونت‌های ناشی از غذا خوردن، درمان کم‌خونی، تقویت مغز و تنظیم قند خون از جمله خواص درمانی این محصول است.
تاریخچه
قدیمی‌ترین اسناد تاریخی که در آن به زیره اشاره شده است، به 5000 سال قبل در مصر برمی‌گردد. در آن زمان از این ماده به‌عنوان دارو یا خوشبوکننده مقبره‌های مومیایی فراعنه مصر استفاده می‌شده است. بعضی محققان زیره را بومی مناطق جنوبی مدیترانه و بعضی دیگر آن را متعلق به مناطق شمالی مصر و سواحل نیل می‌دانند. با این وجود اسنادی وجود دارد که نشان می‌دهد این ادویه از طریق ایران هم به یونان قدیم و روم و هم به چین وارد شده است. آرتور کریستنسن خاورشناس معروف دانمارکی زیره را یکی از اقلام مهم صادراتی ایران به چین در عهد ساسانی معرفی کرده است. سپس مهاجرانی که به اسپانیا و مالت سفر می‌کردند، این ادویه را به اروپا بردند. در نهایت استعمارگران ایتالیایی، اسپانیایی و پرتغالی، زیره را به آمریکا وارد کرده‌اند.
خواص
زیره انواع مختلفی دارد که 2 نوع شاخص آن زیره سبز و سیاه هستند، که در آشپزی ایرانی و غیرایرانی کاربرد دارند. ادویه زیره دارای خواص بسیاری است که مهم‌ترین آن عبارتند از:
بهبود اشتها
زیره سوخت‌و‌ساز بدن را به شدت افزایش داده و اشتها را بهبود می‌بخشد. جالب است بدانید یونانی‌های قدیم زیره را نماد حرص و طمع می‌دانستند و معتقد بودند که آدم‌های حریص زیره خورده‌اند. علت این باور قابلیت زیره در تحریک اشتها است. به همین دلیل در امپراطوری روم به کسانی که علاقه به جمع‌آوری مال و ثروت داشتند، زیره می‌گفتند.
کمک به هضم بهتر غذا
این محصول با کمک به فعالیت آنزیم‌های گوارشی، به طور بالقوه هضم را تسریع می‌کند. زیره همچنین باعث افزایش ترشح صفرا از کبد می‌شود. صفرا به هضم چربی‌ها و مواد سنگین در روده شما کمک می‌کند.
درمان کم خونی
دانه‌های زیره به طور طبیعی غنی از آهن هستند. یک قاشق چای‌خوری زیره آسیاب‌شده حاوی 1.4 میلی‌گرم آهن است، که مقدار خوبی به حساب می‌آید. به همین دلیل مصرف روزانه زیره می‌تواند نقش مهمی در درمان کم‌خونی داشته باشد.
آنتی‌اکسیدان
اکسیداسیون اسیدهای چرب در شریان‌ها منجر به گرفتگی عروق و بیماری قلبی می‌شود. اکسیداسیون همچنین منجر به التهاب، دیابت و سرطان می‌گردد. ترپن‌ها، فنل‌ها، فلاونوئیدها و آلکالوئیدها بخشی از عناصر آنتی‌اکسیدان موجود در زیره هستند، که با همه اثرات اکسیداسیون در بدن مبارزه می‌کند.
بهبود دیابت
زیره شاخص‌های اولیه دیابت را در افراد دارای اضافه وزن بهبود می‌بخشد.
بهبود سلامت و شفافیت پوست
خواص ضدالتهابی زیره به شما کمک می‌کند تا از حساسیت‌های پوستی نجات یابید. این ماده همچنین پوست را تسکین می‌دهد و به کنترل هرگونه التهاب ناشی از آلرژی کمک می‌کند.
روش استفاده
زیره سبز از ابتدا به عنوان یک گیاه دارویی و ادویه مورد استفاده قرار می‌گرفته است. حتی به این کاربرد در کتاب‌های مقدس اشاره شده است. رایج‌ترین روش‌های استفاده از این محصول به شرح زیر است:
- زیره به دلیل طبع گرم، عطر غنی و طعم بی‌نظیرش، پایه ثابت تهیه بسیاری از ترکیبات ادویه‌ای در سراسر مدیترانه، آسیا، خاورمیانه و شمال آفریقا است. شما می‌توانید این ادویه را همراه با فلفل سیاه، دانه‌های گشنیز، فلفل قرمز، زردچوبه، پودر چیلی، گرام ماسالا، پودر کاری و بهارات مصرف کنید.
- در تهیه پلوهای مخلوط ایرانی از زیره استفاده می‌شود، تا سردی طبع برنج سفید را اصلاح کند.
- انواع خورش‌های ایرانی، ترکی و هندی با استفاده از زیره مزه‌دار می‌شود.
- در سبک آشپزی مدیترانه، لبنان، فلسطین و کشورهای عربی تقریبا در هر غذایی زیره به کار می‌رود.
- این محصول یک طعم‌دهنده دم‌دستی و فوری برای رفع بوی زهم و طبخ انواع گوشت و غذاهای گوشتی است.
- ماست، سبزیجات و انواع سالاد با کمی زیره اصلاح طبع و خوش عطر و طعم می‌شود.
- زیره حتی در تهیه انواع شیرینی‌های سنتی، نان و کلوچه کاربرد دارد.