روز 13 جولای به عنوان روز جهانی سیب زمینی سرخشده در تمام دنیا شناخته میشود و این نشان از محبوبیت خیلی زیاد آن دارد. کشور بلژیک هم درخواستی را مبنی بر ثبت سیب زمینی سرخشده با سس مخصوصی که همراهش سرو میشود، به نام خودش نوشته است. پس به جرأت میتوان گفت این غذا محبوبترین خوراک در میان مردم سراسر جهان است. این غذای قدیمی و میانوعده امروزی، نه تنها به صورت مستقل، بلکه در بیشتر دستورپختها مانند فیش اند چیپس انگیلسی و استیک فرانسوی در کنار غذاهای دیگر هم سرو میشود. اما ادویههایی که در طبخ این غذا و همچنین به عنوان چاشنی کنار آن به کار میروند، بخشی از رسالت خوشمزگی آن را بر عهده دارند.
تاریخچه
اگر بخواهیم درباره این که اولین بار این ترکیب از کجا پیدا و چطور تهیه شده است صحبت کنیم، باید درباره اختلاف دائمی بین فرانسه و بلژیک نکاتی را بیان کنیم. در واقع هر کدام از این کشورها ادعا دارند، که اولین بار این ترکیب در کشور خودشان تهیه شده است. البته جالب است بدانید، آمریکا هم همین ادعا را دارد. سیب زمینی سرخشده از سال 1855 میلادی به شکل امروزیش رواج پیدا کرده است. قبل از آن سیب زمینی تا سالهای سال غذای حیوانات و خوکها بوده است. در آن زمان مردم گمان میکردند که خوردن این محصول برای انسان ضرر دارد. زمانی که اسپانیاییها کلمبیا را کشف و یکی از روستاهای آن را فتح کردند، مردم فرار کردند. در نتیجه اسپانیاییها هر چه که به دستشان رسید را به غنمیت بردند. یکی از این غنایم، سیب زمینی بود. در واقع اسپانیاییها سیب زمینی را به اروپا معرفی کردند. و چون در آن زمان بلژیک تحت سلطه اسپانیا اداره میشد، از آن طریق سیب زمینی به بلژیک راه پیدا کرد.
یک روایت هم وجود دارد که میگوید بلژیکیها زمانی به خوردن سیب زمینی روی آوردند، که بعضی از منابع غذاییشان را در زمستان از دست میدادند. طبق این روایت در آن زمان شخصی در دره میوز در لیژ در طول سال عادت داشته است، ماهیهای کوچک رودخانه را در تعداد زیاد در روغن سرخ کرده و به عنوان چاشنی روی غذا بریزد. در زمستان رودخانه یخ زده و هیچ گونه ماهی برای طبخ وجود نداشته است. پس این شخص سیب زمینی را به قطعات کوچک مثل ماهی سرخ و جایگزین غذای محبوبش کرده است.
در همین زمان در فرانسه خوردن سیب زمینی ممنوع بود و مجلس فرانسه قانونی وضع کرده بود، که هیچکس حق کاشت سیب زمینی را نداشته و حتی خرید و فروش آن برای مصرف انسانی و مواد غذایی ممنوع است. یک افسر ارتش فرانسه که در یکی از جنگها اسیر شده و هفت سال به عنوان جیره غذایی از سیب زمینی استفاده کرده است، در بازگشت به فرانسه سعی دارد همه را متقاعد کند که سیب زمینی غذای مفید و قابل استفادهای است. در صورتی که فرانسویها گمان میکردند که باید سیب زمینی را به احشام بدهند چون باعث بیماری میشود. حتی مجلس فرانسه در آن زمان اعلام کرده بود که سیب زمینی عامل جذام است.
زمانی که این افسر که پارمینتیر نام داشت در سال 1772 به فرانسه برگشت، دانشکده پزشکی پاریس را مجاب کرد، سیب زمینی به صورت محدود کاشت و مصرف شود. او حتی یک کمپین برای ترویج استفاده از سیب زمینی راه انداخت. یکی از کارهایی که او کرد این بود که مقامات برجستهای مثل بنجامین فرانکلین و ملکه ماری آنتوانت را دعوت کرده و برای آنها سیب زمینی پخت. همچنین او دستور داد بخشی از مزارع را به کاشت سیب زمینی اختصاص دهند. شرایط در آن زمان به گونهای بود که او مجبور شد برای حفاظت از مزارع، چند محافظ مسلح استخدام کند. البته این اقدام بیشتر برای این بود که مردم را متقاعد کند که آنچه در مزارع کاشته میشود، بسیار ارزشمند است. به نگهبانان دستور داده شد که هر رشوهای که توسط مردم پیشنهاد میشود را پذیرفته و به آنها اجازه دهند که سیب زمینی را سرقت کنند.
در نهایت قحطی سال 1785میلادی باعث محبوب شدن سیب زمینی در فرانسه شد. زمانی که فرانسویها سیب زمینی را به عنوان غذا پذیرفتند، روشهای پخت متنوعی را اختراع کردند. پس از آن آنها مراکز تهیه غذایی راه انداخته و شروع به فروختن این مدل از غذاها در خیابانی به اسم frites کردند. بعدا همین نام بر روی سیب زمینی طبخشده ماند. حالا سیب زمینی سرخشده به نام فرایز تغییر کرده است.
بعد از این که جنگ جهانی رخ داد، سربازان آمریکایی که در بلژیک بودند این مدل از سیب زمینی را خوردند. اما چون زبان رسمی ارتش بلژیک، فرانسوی بود، آنها تصور کردند این غذا از فرانسه آمده است. پس این غذا را به عنوان فرنچ فرایز معرفی میکردند. همزمان که این غذا محبوب میشد، راههایی برای خوشمزهتر شدنش مانند اضافه کردن ادویه یا سس هم گسترش پیدا کرد. ادویه فرنچ فرایز نه تنها برای سیب زمینی سرخشده، بلکه برای تمام شکلهای دیگر آن مانند پوره سیب زمینی، سیب زمینی تنوری، سیب زمینی کبابی و حتی در سس گراتن سیب زمینی هم، استفاده میشود.
ترکیبات
ترکیبات ادویه سیب زمینی عبارتند از: نمک، پودر سیر، پودر پیاز، فلفل سیاه، پاپریکا، اورگانو و رزماری
این ترکیب هر نوعی از دستورپختهای سیب زمینی را خوشمزه میکند. علاوه بر عطر و طعم و حتی رنگ، سردی بیش از حد سیب زمینی به کمک پودر سیر، فلفل سیاه و پاپریکای موجود در این ادویه اصلاح طبع میشود.
روش استفاده
موارد استفاده از ادویه سیب زمینی عبارتند از: فرنچ فرایز، گراتن سیب زمینی، پوره، سس، ساندویچ، استیک و سبزیجات کبابی
متداولترین و بهترین روش استفاده از این ادویه این است که بعد از اینکه سیب زمینیها را سرخ کردید، در حالتی که هنوز گرم است در یک ظرف مناسب با ادویه مخلوط کنید. باید ظرف را آنقدر تکان دهید، تا همه سیب زمینیهای کاملا به ادویه آغشته شود. آمریکاییها روش بهتری برای این کار دارند و آن استفاده از پاکتهای کاغذی است که هم روغن اضافه را گرفته و هم به خوبی با ادویه ترکیب میشود. در این روش سیب زمینی را داخل پاکت ریخته، ادویه را هم اضافه میکنند و درب پاکت را میبندند. سپس پاکت را خیلی شدید تکان میدهند. داغی سیب زمینی باعث میشود که ادویه به طور کامل به خورد آن رفته و به سیب زمینیها بچسبد.