تخم گشنیز یک ادویه رایج برای طعم دادن به غذا در سراسر جهان است. قرنهاست که گیاه گشنیز به غذاها و داروهای ملتهای مختلف اضافه میشود. تخمگشنیز هم نقش مهمی در آشپزی بینالمللی دارد. این ادویه معطر دارای فیبر بالایی است. یعنی فقط 100 گرم دانه گشنیز حاوی 41.9 گرم فیبر است. این محصول منبع عالی آنتیاکسیدانها، ویتامینهای C، Bو K و همچنین آهن و کلسیم است. دانه گشنیز همچنین سرشار از ریزمغذیهایی مانند روی، منگنز، منیزیم و مس است. بوی قوی و منحصر به فرد این محصول به دلیل وجود آنتیاکسیدانهای شاخص و اسیدهای چرب مفید مانند اسید اولئیک، آلفا پینن و اسید لینولئیک است.
تخم گشنیز برند «بون وی» یک محصول باکیفیت با عطر و طعم قدرتمند است، که یک چاشنی مناسب برای طبخ مرغ، خورشها، کاری، سالاد، نان و شیرینی، ترشی و ... محسوب میشود.
گیاه گشنیز یکی از قدیمیترین گیاهانی است که مصرف آن در متون باستانی هم به ثبت رسیده است. این گیاه از ابتدا در هند، مصر، ایران، خاورمیانه و مناطقی از اروپا وجود داشته است. هندیها در مراسم مذهبی خود از این گیاه استفاده میکردند. همچنین فراعنه مصر در معطر کردن مقبرهها و مومیایی کردن فرعونها، گیاه گشنیز را به کار میبرند. چرا که به نظر مصریان باستان، گشنیز یک گیاه مقدس بوده است. حتی در متون باستانی نوشته شده که قوم بنیاسرائیل از گشنیز و دانه گشنیز در مسیر مهاجرت خود بهره برده و آن را یک گیاه مقوی میدانستند.
در ایران علاوه بر این که گشنیز ماده اصلی بعضی از غذاها بوده، برای معطر کردن ترشیها هم کاربرد گستردهای داشته است. حتی در بعضی از مناطق ایران، از این ادویه برای تهیه انواع نان و شیرینی استفاده میکردهاند. نان کماج کرمان و یا کاچی شیراز دو نمونه استفاده از تخم گشنیز در نانهای ایرانی است.
اگر بخواهیم علت شهرت تخم گشنیز را در تمام جهان و حتی در عصر باستان نام ببریم، باید به خاصیت درمانی آن اشاره کنیم. پودر تخم گشنیز به شدت میکروبکش است و در زمان شیوع بیماریهایی مانند اسهال خونی و وبا که در فصلهای گرم مرگومیر زیادی را به دنبال داشته، به کار میرفته است. در واقع در آن زمان از تخم گشنیز به عنوان یک درمان سریع و قاطع برای این نوع بیماریها استفاده میشده است.
همچنین در آن زمان عفونتهای دهان و دندان را با جویدن دائمی تخم گشنیز برطرف میکردهاند و معتقد بودهاند که هم به سلامتی دهان و دندان کمک میکند و هم دهانشان را خوشبو خواهد کرد.
همانطور که در تاریخچه تخم گشنیز بیان کردیم، این محصول به دلیل دارا بودن خواص دارویی، مشهور شده است. اگر بخواهیم این خواص را فهرست کنیم، شامل موارد زیر میشود:
دانههای گشنیز طیف وسیعی از کاربردهای خوراکی و دارویی را داراست. این محصول به صورت دانه درسته عرضه میشود و بهتر است برای هر بار مصرف همان لحظه آسیاب شود. به این ترتیب بهترین عطر و طعم از این دانه مقوی به دست میآید.
موارد استفاده از دانه گشنیز عبارتند از:
دانه گشنیز معمولاً به عنوان ادویه و طعمدهنده در غذاهای مختلف استفاده میشود. این محصول طبع گرم و طعم مرکباتی با کمی مزه آجیل دارد، که آن را به یک افزودنی همهکاره برای بسیاری از غذاها تبدیل کرده است. دانههای گشنیز آسیابشده، اغلب در مخلوط ادویهها، پودر کاری، مرینیت گوشت و مرغ، طبخ سبزیجات و انواع خورش کاربرد دارد.
دانههای گشنیز یک عنصر کلیدی در پودر کاری است. پودر کاری ترکیبی از ادویههای مورد استفاده در غذاهای هندی و آسیای جنوبی است. این دانه همچنین در ماسالا که مخلوط ادویههایی هستند، که برای طعم دادن به کاری، خورشها و دیگر غذاها استفاده میشود، کاربرد دارد.
از دانههای گشنیز معمولاً در تهیه ترشی و یا برای نگهداری میوهها و سبزیجات برای طولانی مدت استفاده میشود. این دانه علاوه بر این که طعم منحصر به فردی به میوه و سبزیجات میبخشد، به بهبود فرآیند نگهداری نیز کمک میکند.
دانههای گشنیز آسیاب شده را میتوان برای افزودن طعم گرم و معطر به نان، کیک، کلوچهها و انواع شیرینی استفاده کرد. بیشتر اوقات در دستورپختهایی که مرکبات، پوست لیمو یا پرتغال دارند، از این محصول هم استفاده میشود.
دانههای گشنیز را میتوان در آب در حال جوش دم کرد تا یک دمنوش گیاهی تسکیندهنده تهیه شود. این دمنوش دارای خواص گوارشی است و معمولاً بعد از غذا برای کمک به هضم بهتر مصرف میشود.
از دانههای گشنیز در تهیه داروهای گیاهی سنتی برای بیماریهای مختلف استفاده میشود. این دانه برای هضم غذا، رفع نفخ معده و خواب باکیفیت عالی است.
عطر دانه گشنیز به دلیل خواص آرامبخش خود در رایحهدرمانی استفاده میشود. این دانه در دیفیوزرها یا در روغنهای ماساژ برای کاهش استرس استفاده میشود.