در این مطلب می‌خوانید:
شپش موی سر گاهی آنقدر سمج می‌شود که شما را به کلی از درمان ناامید می‌کند. شپش موی سر یک شرایط خاص و بسیار ناخوشایند ایجاد می‌کند که ممکن است همه خانواده را درگیر کند.
در اینجا قرار است علت، روش تشخیص، خطرات و راه های درمان شپش سر را برای شما بازگو کنیم.
شپش موی سر
شپش حشره کوچک، بدون بال و مکنده‌ای است که در میان موها زندگی می‌کند. شپش بالغ به اندازه دانه کنجد است و از خون موجود در پوست سر تغذیه می‌کند. تخم شپش به اندازه شوره سر کوچک است. شپش یک بیماری انتقالی است که به افراد دیگر سرایت می‌کند. در ضمن شپش می‌تواند برای مدتی بر روی وسایل خانه، لباس و وسایل شخصی فرد مبتلا زنده بماند.
علت شپش موی سر
علت اصلی شپش عدم رعایت بهداشت مو و پوست سر است. اما ممکن است سطح بهداشت پوست سر و موی شما خوب باشد و باز هم به این عارضه مبتلا شوید. شپش سر در سه صورت به شما سرایت می‌کند:
- تماس موهایتان با موی شخصی که به شپش مبتلا است.
- استفاده مشترک از وسایل شخصی مانند شانه، برس، بند مو، هدفون، کلاه، روسری، لباس و ... با کسی که به شپش مبتلا است.
- استفاده از روبالشی و کالای خواب شخصی که به شپش مبتلا است.
روش تشخیص شپش موی سر
شپش موی سر نشانه‌هایی دارد که در صورت مشاهده باید به سرعت بررسی شود. این نشانه‌ها عبارتند از:
- احساس خارش غیرطبیعی و شدید در پوست سر به خصوص پشت سر و اطراف گوش‌ها
- احساس اینکه یک حشره روی سر در حال خزیدن است
- وجود زخم در پوست سر
در صورت مشاهده هر کدام از این علایم باید از کسی بخواهید موها و پوست سرتان را با دقت بررسی کند. اگر بر روی موها یا پوست سر حشره سفید بدون بال در حال حرکت مشاهده کردید، به احتمال زیاد شپش است. راه تشخیص تخم شپش که رنگ تیره و بافت روغنی دارد این است که به سختی از مو جدا می‌شود.
شکل شپش موی سر
شپش موی سر یک حشره بدون بال و سفید رنگ به اندازه دانه کنجد است. این حشره به سرعت بالا در میان لایه موها حرکت می‌کند. تخم شپش موی سر به اندازه شوره و دارای رنگ تیره و بافت روغنی است. تخم شپش به موها محکم چسبیده و به سختی جدا می‌شود.
شپش از چه چیزی به وجود می‌آید؟
شپش انگل حشرات است. این بدان معناست که شپش‌ها برای زنده ماندن باید از بدن زنده دیگری تغذیه کنند. منبع غذای آن‌ها خون انسان است که از بدن یا پوست سر شما می‌گیرند. شپش‌ها نمی‌توانند پرواز کنند، در هوا نیستند و نمی‌توانند در آب دور از میزبان خود زندگی کنند. پس شپش‌ها از یک بدن به بدن دیگر منتقل می‌شوند.
چه کسانی بیشتر شپش می‌گیرند؟
بیشتر بچه‌ها در مقطع پیش دبستانی و دبستان که از فاصله نزدیک با هم بازی می‌کنند، مستعد شپش موی سر هستند. همچنین خانواده این افراد در فصل بازگشایی مدارس به شدت در معرض شپش موی سر قرار دارند.
به علاوه تمام افرادی که با یکدیگر کار می‌کنند یا افرادی که در باشگاه، استخر و سالن‌های ورزشی به هم نزدیک‌اند، در معرض این شرایط قرار دارند. در واقع اگر یک فرد در چنین جایی به شپش موی سر مبتلا باشد، به احتمال زیاد بقیه افراد نیز درگیر خواهند شد.
راه‌های انتقال شپش سر
تماس سر به سر با فردی که قبلاً آلوده شده است، رایج‌ترین راه برای ابتلا به شپش سر است. تماس سر به سر در طول بازی در مدرسه و خانه، فعالیت‌های ورزشی، زمین بازی، مهمانی‌ها و اردو رایج است. درباره راه‌های انتقال شپش سر نکاتی وجود دارد که باید بدانید:
- شپش سر با خزیدن حرکت می‌کند. شپش برخلاف تصور عموم نمی‌تواند بپرد یا پرواز کنند. بنابراین شپش سر از طریق تماس مستقیم با موهای فرد آلوده پخش می‌شود.
- هرکسی که با فردی که قبلاً شپش سر داشته در تماس باشد، در معرض خطر بیشتری قرار دارد.
- راه‌های انتقال شپش سر شامل: تماس با لباس، لباس ورزشی، روبان و کش مو، برس، شانه، حوله، عروسک، کلاه، روسری و دیگر وسایل شخصی فرد آلوده است.
- برخلاف تصور خیلی از افراد جامعه، بهداشت شخصی یا نظافت در خانه یا مدرسه، تقریبا هیچ ارتباطی با ابتلا به شپش سر ندارد.
- دراز کشیدن روی تخت، کاناپه، بالش یا فرشی که اخیراً با فرد آلوده در تماس بوده است، یکی دیگر از راه‌های منتقل شدن شپش سر است.
- سگ، گربه و سایر حیوانات خانگی نقشی در انتقال شپش سر ندارند.
عوارض و خطرات شپش موی سر
شپش موی سر را می‌توان یک بیماری بدون خطر تلقی کرد. البته اگه این حشره مدت طولانی روی پوست سر باقی بماند، می‌تواند عامل عفونت و زخم در پوست سر شود. بنابراین لازم است به محض مشاهده بروز این بیماری، در اولین فرصت نسبت به درمان آن اقدام کنید.
پیشگیری از شپش موی سر
حفظ بهداشت موی سر بزرگترین عامل بازدارنده شپش موی سر است. حفظ بهداشت و سلامت پوست سر شامل نکات زیر است:
- پوست سر و موهایتان را سه بار در هفته بشویید. این شستشو باید به صورتی باشد که حداقل چند دقیقه پوست سر و به خصوص پشت سر و اطراف گوش‌ها را با کف شامپو ماساژ دهید.
- اگر کودکتان به تنهایی حمام می‌کند، برای شستن موها به کمکش بروید و یا حداقل یک بار در هفته خودتان کودکتان را حمام کنید.
- به هیچ عنوان از وسایل شخصی دیگران استفاده نکنید و اجازه ندهید دیگران از وسایل شخصی شما استفاده کنند.
- به طور منظم شانه، برس، بند مو، روسری، کلاه، روبالشی، لباس‌ها و کالای خواب‌تان را بشویید.
- هر روز دو بار موهایتان را با دقت شانه بزنید.
- از فرد مبتلا به شپش با فاصله قرار بگیرید و لباس‌ها و وسایل او را لمس نکنید.
درمان شپش موی سر
وقتی شپش به یکی از اعضای خانواده نفوذ کرد، باید به سرعت جلوی سرایت آن را به دیگر اعضای خانواده بگیرید. در عین حال لازم است درمان را به سرعت شروع کنید. این فرایند شامل اقدامات زیر است:
- همه وسایل شخصی و روبالشی و کالای خواب فرد مبتلا را بشویید. همچنین لازم است خانه را مرتب با جارو برقی، تمیز کنید.
- از داروخانه، شامپوی ضدشپش تهیه کرده و طبق دستور آن را استفاده کنید.
- شانه ضدشپش که دارای طراحی و ساختار خاصی است تهیه کرده و روزانه چندین بار موها را شانه بزنید. قبل از استفاده از شانه دست‌ها و شانه‌تان را به روغن زیتون آغشته کنید، تا شپش و تخم شپش‌ها به راحتی به دام بیفتند.
- روزانه موها و پوست سر فرد مبتلا را بررسی کرده و در صورت مشاهده شپش بالغ و تخم شپش آن را خارج کنید.
- اگر امکان دارد موهای فرد مبتلا را کوتاه کنید تا دسترسی به شپش‌ها و تخم شپش‌ها راحت‌تر باشد.
- هر روز موهایتان را با آب خیلی داغ بشویید و با سشوار با حرارت بالا خشک کنید.
- هر بار قبل و بعد از استفاده شانه و ابزار مویتان را برای ده دقیقه در آب خیلی داغ قرار دهید.
در نهایت به نظر می‌رسد تنها راه قطعی از بین بردن شپش این است که با صبر و حوصله زیاد هر روز موها و پوست سر را بررسی کرده و سپس شپش و تخم شپش موجود را از آن جدا کنید.
آیا برای درمان شپش سر باید به پزشک مراجعه کنیم؟
در شرایط عادی نیازی به مراجعه به پزشک نیست. اما اگر درمان‌های بدون نسخه جواب نداد، یا نشانه‌هایی از عفونت دیده شد، با پزشک خود تماس بگیرید. علائم عفونت عبارتند از:
- تب
- زخم‌هایی که روی سر به وجود آمده و التیام نمی‌یابند.
- درد یا حساسیت روی سر
- قرمزی یا تورم روی پوست سر