قارچ پوستی چیست؟ علت تا درمان قارچ پوستی به همراه مشاوره

در این مطلب می‌خوانید:

به لحاظ ماهیت وجودی، قارچ‌ پوستی میکروارگانیسمی است که می‌تواند چندین نوع بیماری پوستی ایجاد کند. همه ما در درم و اپیدرم یا همان لایه‌های پوست خود قارچ داریم. این میکروارگانیسم‌ها به‌طور معمول هیچ مشکلی برای بدن ما ایجاد نمی‌کنند، اما گاهی‌اوقات می‌توانند به عوامل عفونی تبدیل شوند، بنابراین نه تنها برای سلامتی شما، بلکه برای اعضای خانواده و افراد نزدیک شما هم تهدید حساب می‌شوند. بثورات پوستی قارچی، کاندیدیازیس، کرم حلقوی پوست سر، خارش ژورک و پای ورزشکار؛ همه از انواع عفونت‌های قارچ پوستی هستند. عفونت‌های قارچی در طول تابستان با رطوبت زیاد، گرما و در مکان‌های شلوغ شایع‌تر است.

این تنها بخش کوچکی از اطلاعاتی است که باید درباره قارچ پوستی بدانید. برای تکمیل اطلاعات خود در این زمینه و آمادگی برای درمان عارضه قارچ پوستی، ادامه نوشته را با دقت بخوانید.

قارچ پوستی چیست؟

قارچ‌ها در همه جا زندگی می‌کنند. آن‌ها را می‌توان در خاک، هوا یا حتی داخل بدن پیدا کرد. قارچ‌ها همچنین می‌توانند روی گیاهان، سطوح مختلف و پوست یافت شوند. این موجودات میکروسکوپی معمولاً هیچ مشکلی برای پوست شما ایجاد نمی‌کنند، مگر اینکه سریع‌تر از حد طبیعی تکثیر شوند یا از طریق بریدگی یا ضایعه به پوست نفوذ کنند. از آنجایی که قارچ‌ها در محیط‌های گرم و مرطوب رشد می‌کنند، عفونت‌های قارچی پوست اغلب می‌توانند در مناطق عرق‌ریز یا مرطوب که جریان هوای زیادی ندارند، ایجاد شوند. پاها، کشاله ران و چین‌های پوست، بیشتر از باقی نقاط بدن به این مشکل مبتلا می‌شوند. وقتی قارچ‌ها به داخل پوست نفوذ می‌کنند، برجستگی‌های خارش‌دار که به نقاط دیگر بدن هم سرایت می‌کند، ایجاد می‌شود. این برجستگی‌ها ممکن است تا مدت‌ها پوست شما را درگیر کند.

علت قارچ پوستی چیست؟

بسیاری این سؤال را دارند که، قارچ پوستی از چه چیزی به وجود می‌آید؟ در واقع، عوامل متعددی می‌توانند در شکل‌گیری این مشکل نقش داشته باشند. بسیاری از قارچ‌ها و مخمرهای مختلف قادرند باعث عفونت در پوست، مو و ناخن شوند. این عفونت‌ها اغلب مسری هستند و می‌توانند از فردی به فرد دیگر منتقل شوند. همچنین، ممکن است این مشکل تحت شرایط زیر ایجاد شود:

1. تماس با حیوانات

یک راه متداول ابتلا به قارچ پوستی، از طریق تماس مستقیم با شخص یا حیوان آلوده، از جمله حیوانات خانگی مانند سگ و گربه است.

2. اشتراک‌گذاری وسایل

به اشتراک گذاشتن وسایلی مانند؛ لباس، لیف، صابون، حوله، برس مو یا ملافه با فرد مبتلا، احتمال ابتلای شما را به این عارضه تشدید می‌کند.

3. تماس با خاک

باید بدانید که به ندرت پوست شما از تماس با خاک دچار قارچ می‌شود. اما اگر قارچ‌هایی که به‌طور معمول بدون ضرر در داخل یا روی بدن شما زندگی می‌کنند، خارج از کنترل رشد کنند، احتمال عارضه پوستی قارچی وجود دارد.

4. قرار گرفتن مداوم در محیط‌های خیلی گرم یا مرطوب

عفونت‌های قارچی در نواحی گرم یا مرطوب بدن شما بیشتر رشد می‌کنند. این بدان معنی است که اگر شما در یک محیط گرم یا مرطوب زندگی یا کار کنید، احتمال ابتلا به قارچ برایتان وجود دارد.

5. پوشیدن لباس‌های تنگ

لباس یا کفش تنگ به بدن و پاهای شما اجازه نفس کشیدن نمی‌دهد.

6. تعرق مفرط

شرایط عرق کردن زیاد حالا هر چه که باشد، احتمال بروز قارچ را افزایش می‌دهد.

7. چاقی

اگر اضافه وزن شما در حدی باشد که چین‌هایی در پوستتان ایجاد شود یا بخش‌هایی از بدنتان به یکدیگر ساییده شود، احتمال ابتلا به عفونت قارچی پوست وجود دارد.

8. سیستم ایمنی ضعیف

سیستم ایمنی ضعیف به هر دلیلی به خصوص به دلیل بیماری HIV یا دیابت، یا مصرف داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها، عاملی برای بروز قارچ پوستی است.

9. پسوریازیس یا اگزما

پسوریازیس یا اگزما می‌تواند زمینه‌ای برای قارچ باشد.

10. دیگر عوامل قارچ پوستی

• رژیم غذایی ناسالم
• بهداشت ضعیف
• تنش و استرس
• تماس با شخص مبتلا به قارچ
• تماس با لباس آلوده
• حضور در سالن‌های ورزشی
• تماس پوست با تشک‌های بدنسازی
• حضور در استخر، سونا و جکوزی

راه‌های انتقال قارچ پوستی کدامند؟

راه‌های رایج برای ابتلا به عفونت‌های قارچی عبارتند از:

• تجهیزات ورزشی: لوازم ورزشی مشترک در باشگاه‌ها که تمیز و خشک نگه داشته نمی‌شوند، می‌توانند منبع انتقال قارچ باشند.  
• تماس مستقیم پوست به پوست: یکی از شایع‌ترین راه‌های انتقال قارچ پوستی، تماس مستقیم پوست فرد سالم با پوست فردی است، که به قارچ آلوده است. این تماس می‌تواند شامل دست دادن، در آغوش گرفتن، یا هرگونه تماس فیزیکی نزدیک باشد. 
• لمس اشیاء آلوده روی زمین یا خاک: قارچ‌ها در محیط‌های گرم و مرطوب به خوبی رشد می‌کنند و می‌توانند روی سطوح و اشیاء مختلف زنده بمانند. تماس با این سطوح یا اشیاء آلوده می‌تواند منجر به انتقال قارچ شود. 
• استفاده از وسایل مشترک مانند حوله: استفاده مشترک از حوله، لباس، کفش، جوراب، شانه و برس مو، یا حتی ملحفه با فرد آلوده، می‌تواند قارچ را منتقل کند. این وسایل به دلیل رطوبت و تماس مستقیم با پوست، مستعد نگهداری و انتقال قارچ هستند. به همین دلیل تاکید می‌شود که هرگز از وسایل شخصی دیگران استفاده نکنید. 
• فضاهای عمومی مرطوب، مانند دوش و رختکن: حمام‌های عمومی، رختکن‌های ورزشی، استخرها و سوناها مکان‌های ایده‌آلی برای رشد قارچ‌ها هستند. راه رفتن با پای برهنه در این مکان‌ها خطر ابتلا به قارچ‌های پوستی، به خصوص قارچ پا، را به شدت افزایش می‌دهد. 
• تماس با حیوان آلوده: برخی از انواع قارچ‌های پوستی می‌توانند از حیوانات خانگی مانند سگ، گربه یا حتی دام‌ها مانند گاو، به انسان منتقل شوند. این نوع انتقال بیشتر در کودکان که تماس نزدیک‌تری با حیوانات دارند، شایع است. به‌عنوان مثال، نوعی قارچ که باعث بیماری کچلی در حیوانات می‌شود، می‌تواند به پوست انسان هم سرایت کند و ضایعات حلقوی شکل ایجاد کند.

انواع قارچ پوستی

قارچ پوستی را می‌توان از جنبه‌های مختلف دسته‌بندی کرد. انواع قارچ پوستی عبارتند از:

• قارچ ناخن
• پای ورزشکار
• قارچ کشاله ران
• قارچ پوست سر
• عفونت قارچی مخمر

قارچ پوستی چه علائمی دارد؟

علائم قارچی پوست به نوع قارچی که آن را ایجاد کرده است و محل آن بستگی دارد. ممکن است تغییراتی که در پوست، مو یا ناخن شما ایجاد شده است، نشانه این عارضه باشد. این قارچ می‌تواند تنها یک ناحیه یا چند ناحیه از بدن شما را تحت‌تاثیر قرار دهد. عفونت‌های قارچی هم می‌توانند از ناحیه‌ای از بدن به ناحیه دیگر سرایت کنند. برای این که بهتر بتوانید تشخیص دهید، باید بدانید که شایع‌ترین علائم قارچ پوستی عبارتنداز:

1. تغییر ظاهر پوست

ممکن است لکه‌هایی روی پوستتان مشاهده کنید که دچار قرمزی، تغییر رنگ یا تیرگی باشند. این می‌تواند نشانه قارچ پوستی باشد.

2. برجستگی

در شرایط قارچی پوستی، برجستگی‌های دارای پوسته پوسته و خارش یا خشکی و زخم ایجاد می‌شود.

3. عفونت قارچی ناخن

اگر ناخن شما غیرعادی و دچار تغییر رنگ به نظر برسد، ممکن است به قارچ پوستی مبتلا شده باشید. با گذشت زمان این مشکل به حدی تشدید می‌شود که می‌تواند در ایستادن، راه رفتن یا ورزش کردن شما اختلال ایجاد کند.

4. تغییر در بافت موها

قارچ اگر روی پوست سر باشد، می‌تواند باعث شکننده شدن و شکستن موهایتان شود و لکه‌های طاسی روی سر باقی بگذارد. البته موهای ریخته ‌شده پس از درمان، دوباره رشد می‌کند.

پزشک متخصص باید بتواند عفونت قارچی پوست را در طول معاینه فیزیکی تشخیص دهد. همچنین ممکن است از کشت پوست برای تشخیص مخمر ارگانیسمی استفاده کند. پزشک متخصص برای این کار بثورات پوستی را خراش داده و سپس نمونه را زیر میکروسکوپ می‌بیند، تا مشخص شود آیا رشد غیرطبیعی در این عارضه وجود دارد یا نه.

عوارض قارچ پوستی چیست؟

به غیر از انواع راش پوسته پوسته یا تغییر رنگ و خارش پوست، مهم‌ترین عارضه این مشکل، عفونت قارچی است. عفونت‌های قارچی پوست به دو دسته کلی زیر تقسیم می‌شود:

1. قارچ پوستی سطحی

این عارضه سطح پوست، ناخن‌ها یا مخاط را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به این گروه از قارچ‌ها «تینیا» یا «کرم حلقه‌ای» می‌گویند. تینیا کروریش معروف به خارش ژورک از جمله این قارچ‌های پوستی است.

2. قارچ‌های زیرجلدی

این نوع قارچ به عمق درم گسترش می‌یابند.

همچنین شایع‌ترین انواع عفونت قارچ‌های پوستی عبارتند از:

1. درماتوفیتوز

این عارضه بیشتر از پوست، روی ناخن و موهای بدن تأثیر می‌گذارد.

2. کاندیدیازیس

عفونت قارچی یا عفونت پوستی کاندیدا، نوعی مخمر و قارچ است. در حالت طبیعی مخمری به نام کاندیدا به طور طبیعی روی پوست و داخل بدن انسان وجود دارد. هنگامی که این مخمر بیش‌از‌حد رشد می‌کند، عفونت می‌تواند شیوع پیدا کند. پوست یکی از اندام‌های مستعد ابتلا به عفونت پوستی کاندیدا است. رایج‌ترین گونه کاندیدا، کاندیدا آلبیکنس است. این قارچ در مرطوب‌ترین نواحی بدن مانند؛ کشاله ران، زیر بغل، چین‌های باسن، زیر سینه‌ها یا بین انگشتان دست و پا رشد می‌کند.

3. پیتریازیس ورسیکالر

این عارضه باعث ایجاد لکه‌های پوسته پوسته و تغییر رنگ روی گردن، شانه‌ها، سینه، شکم، بازوها و صورت می‌شود.

درمان قارچ پوستی در خانه چگونه است؟

اولین قدم مهم در درمان هر گونه قارچ پوستی، تمیز و خشک نگه داشتن پوست است. بعضی از عفونت‌های قارچی خود به خود از بین می‌روند. اما در مواردی که قارچ پوستی با گذشت زمان درشت‌تر یا پخش می‌شود، باید به سرعت درمان را شروع کرد. رایج‌ترین درمان‌هایی که برای این عارضه وجود دارد، عبارتند از:

1. صابون ذغال فعال

صابون ذغال فعال یک خاصیت مهم دارد که در از بین بردن قارچ پوستی موثر است. صابون ذغال فعال پوست را به طور عمیق تمیز می‌کند. این محصول اجازه نمی‌دهد باکتری‌ها و قارچ‌ها در پوست جمع شود و با این کار احتمال ایجاد عفونت‌های قارچی پوست را کاهش می‌دهد. به علاوه پوستی که دچار قارچ شده است، با استفاده از این صابون به خوبی تمیز و ضدعفونی می‌شود.

2. صابون زردچوبه

صابون زردچوبه یک ضدالتهاب، ضدعفونت و ضدقارچ قوی است. عناصر موجود در صابون زردچوبه، پوست را از هر عامل عفونت‌زا پاک می‌کنند. به علاوه این محصول با خواص آنتی‌اکسیدانی قوی خود، به پوست مقاومتی می‌بخشد که آن را در برابر عوارض قارچ‌های پوستی ایمن می‌کند.

3. داروی موضعی

داروهای ضد قارچی با نسخه و بدون نسخه برای درمان قارچ پوستی در دسترس هستند. این داروها می‌توانند به طور مستقیم قارچ‌ها را از بین ببرند، یا از رشد و بیشتر شدن آن‌ها جلوگیری کنند. معمولا داروی قارچ پوستی عبارتند از: کلوتریمازول، اکونازول، کتوکونازول، نیستاتین و اکسیکونازول. همچنین برای کمک به کاهش خارش می‌توانید از کرم‌های کورتیکواستروئیدی مانند هیدروکورتیزون هم با اجازه پزشک استفاده کنید.

اگر عفونت قارچی برطرف نشده یا بهبود نیابد، پزشک ممکن است داروهای ضدقارچ خوراکی برای شما تجویز کند. فلوکونازول یا همان دیفلوکان از این جمله داروها است.

4. اکسید روی

گاهی برای کمک به درمان بثورات پوستی، از کرم‌های اکسید روی برای تسکین پوست کودک استفاده می‌شود.

برای درمان قارچ پوستی چه بخوریم؟

مفیدترین مواد غذایی برای درمان قارچ پوستی عبارتند از:

• سیر
• زنجبیل
• چای سبز
• آلوئه ورا
• چای درختی
• نعناع
• میوه و سبزی دارای ویتامین c

​

راه‌های پیشگیری از قارچ پوستی

در آخر اقداماتی را نام می‌بریم که می‌توانید برای جلوگیری از ابتلا به قارچ پوستی انجام دهید:

• اطمینان حاصل کنید که از لباس زیر تمیز که منافذی برای تنفس و ورود و خروج هوا در آن وجود دارد، استفاده می‌کنید. همچنین بهتر است از لباس زیر با الیاف طبیعی مانند پنبه استفاده کنید.
• حمام‌تان را همیشه تمیز نگه دارید و اجازه دهید هر روز هوای آن عوض شود. همچنین وسایل مورد استفاده در حمام را هر چند وقت یکبار در معرض نور مستقیم خورشید و جریان هوای آزاد قرار دهید.
• اگر لباس‌های ورزشی و تنگ می‌پوشید، در صورت تعریق زیاد، آن را به سرعت تعویض کنید و خودتان دوش بگیرید.
• اگر در باشگاه یا استخر عمومی دوش می‌گیرید، به هیچ عنوان پابرهنه راه نروید و از دمپایی شخصی خودتان استفاده کنید.
• بعد از دوش گرفتن خود را به طور کامل خشک کنید و مراقب مرطوب‌ترین مناطق بدنتان باشید.
• از مصرف داروهایی مانند آنتی‌بیوتیک‌ها بیش از مدتی که توسط پزشک متخصص تجویز شده است، خودداری کنید.
• از طریق ورزش، رژیم غذایی سالم که قند کمی دارد و خواب کافی و باکیفیت، سلامت خود را حفظ کنید.
• مراقب دندان‌ها و دهان خود باشید.
• لنزهای تماسی چشم را طبق دستور پزشک خود تمیز کنید.
• تجهیزات ورزشی، حوله یا دیگر وسایل شخصی را با افراد دیگر به اشتراک نگذارید.
• هنگام کار با خاک از لباس‌های محافظ مانند دستکش، چکمه، شلوار بلند و پیراهن آستین بلند استفاده کنید. اگر در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که معمولا گردوخاک زیادی در آن وجود دارد، از ماسک N95 استفاده کنید.
• اگر در منطقه‌ای با قارچ های مضر در خاک زندگی می‌کنید، از ماسک استفاده کنید یا در هنگام طوفان گرد و غبار در خانه بمانید و پنجره ها را ببندید.

دشمن قارچ پوستی

از بعضی داروهای موضعی به عنوان دشمن قارچ پوستی یاد می‌شود. کرم کلوتریمازول، کرم لوتریمین، بنزوئیل پروکساید، میکونازول، تربینافین و کلوزول از جمله این داروها است.

نتیجه گیری

قارچ پوستی عارضه‌ای است که در آن بخش یا بخش‌هایی از پوست دچار تغییر رنگ و بافت می‌شود. این عارضه مزمن است و می‌تواند گسترده‌تر شده و به اشخاص دیگر سرایت کند. قارچ پوستی در نتیجه تماس با فرد آلوده، قرار گرفتن در محیط آلوده، پوشیدن لباس‌های تنگ، قرار گرفتن در شرایط هوایی گرم و مرطوب، تماس با حیوانات یا خاک، سیستم ایمنی ضعیف، عدم رعایت بهداشت و رژیم غذایی نامناسب رخ می‌دهد. راه درمان قارچ پوستی عبارتست از؛ صابون ذغال فعال، صابون زردچوبه، اکسید روی و داروهای موضعی.

سوالات متداول درباره قارچ پوستی 

1. آیا برای درمان قارچ پوستی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر عفونت قارچی را خودتان در خانه درمان کردید و بهبود نیافت، حتما آن را پیگیری کنید. اگر علائم عفونت قارچی، به‌ویژه در ریه‌ها یا سایر اندام‌های داخلی خود را دارید، به پزشک مراجعه کنید. از پزشک خود بپرسید علت این عفونت چیست و چگونه می‌توانید از بروز دوباره آن جلوگیری کنید. 

2. آیا قارچ پوستی واگیردار است و با تماس پوستی منتقل می‌شود؟

بله، قارچ پوستی واگیردار است و از طریق تماس با پوست فرد یا حیوان آلوده و حتی اشیا و وسایل آلوده منتقل می‌شود. 

3. آیا قارچ پوستی بیماری خطرناکی است؟

قارچ‌ها به‌طور طبیعی در پوست و بدن ما وجود دارند و معمولا بی‌ضرر هستند. اما در برخی شرایط، مانند ضعف سیستم ایمنی بدن، این قارچ‌های طبیعی می‌توانند رشد بیش از حد داشته باشند و باعث عفونت شوند.

نویسنده: تیم مشاور زیمالب 

منابع: kidshealth , my.clevelandclinic , sahealth.sa