کدام لکه‌های پوستی خطرناکند؟ (انواع + سوالات رایج)

در این مطلب می‌خوانید:

لکه‌های پوستی به دلایل گوناگونی چون نور خورشید، بالا رفتن سن، تغییرات و اختلالات هورمونی و یا مشکلات پوستی ایجاد می‌شوند. بیشتر لکه‌های پوستی بی خطر بوده و نگران کننده نیستند ولی برخی از آنها می‌توانند نشانه بیماری‌های جدی‌تری چون سرطان پوست باشند.

شناخت ویژگی‌های لکه‌های خطرناک پوست و تفاوت آنها با لکه‌های معمولی، اولین و مهم‌ترین قدم برای تشخیص سریع و درمان به موقع است. اگر شما هم در بدن خود یک یا چندین لکه دارید حتما تا آخر این مقاله همراه ما باشید تا با انواع لکه‌های پوستی آشنا شوید و بدانید که کدام لکه های پوستی خطرناکند.

آشنایی با انواع رایج لکه های پوستی

انواع لکه پوستی

لکه‌های پوستی در رنگ‌ها و اشکال گوناگونی ظاهر می‌شوند و تقریباً هر فردی ممکن است با آن‌ها مواجه شود. در این بخش، انواع لکه‌های پوستی رایج و بی‌خطر را معرفی کرده‌ایم تا بتوانید آن‌ها را از لکه‌هایی که نیازمند مراقبت پزشکی هستند تشخیص دهید.

اگر شما هم دچار لکه‌های پوستی هستید می‌توانید به کارشناسان ما در واتس آپ پیام بدید و از مشاوره رایگان زیمالب استفاده کنید.

1. لنتیگو سولار

لنتیگو سولار یکی از لکه‌های رایج پوستی است که به آن لکه‌های خورشیدی (Sun spots)، لکه‌های پیری (age spots) و لکه‌های کبدی (liver spots) نیز گفته می‌شود. البته این لکه‌ها هیچ ارتباطی با مشکلات کبدی ندارند و تنها دلیل انتخاب این اسم، شباهت رنگ تیره آنها به رنگ کبد است.

این لکه‌ها در افراد بالای ۴۰ سال شایع‌ترند و در بخش‌هایی از پوست که در طول دوران زندگی بیشترین تماس را با نور خورشید داشته‌اند مانند صورت، بالای سینه‌ها، پشت و ساعدها ظاهر می‌شوند. حدود ۹۹ درصد این لکه‌ها بی خطر هستند ولی در تعداد کمی از افراد ممکن است به ملانوما تبدیل شوند.

ویژگی‌های ظاهری

لکه‌های لنتیگو سولار معمولاً لبه‌های واضح و صافی دارند و به رنگ قهوه‌ای، برنزه و یا سیاه هستند.

2. ملاسما

ملاسما یک بیماری شایع پوستی اکتسابی است که به نام‌های لک هورمونی و یا لک بارداری نیز شناخته می‌شود چون دلیل ظاهر شدن این لکه‌ها مواردی چون تغییرات و اختلالات هورمونی مثل بارداری و یا مصرف قرص‌های ضد بارداری است.

ملاسما در زنان بین سنین ۲۰ تا 40 سال شایع‌تر است و علت اصلی بروز آن، تولید بیش از حد رنگدانه ملانین در پوست می‌باشد. متاسفانه این لکه‌ها بسیار مقاوم بوده و به‌ راحتی قابل درمان نیستند.

ویژگی‌های ظاهری

ملاسما معمولا به شکل لکه‌های قهوه‌ای یا خاکستری مایل به آبی روی قسمت‌هایی از صورت مانند بینی، گونه‌ها، پیشانی، چانه و بالای لب ظاهر می‌شود.

3. کک و مک

کک و مک‌ها جزو لکه‌های کاملا بی خطر هستند و در بخش‌هایی از بدن که بیشتر در معرض نور آفتاب قرار گرفته‌اند مثل صورت، شانه‌ها و بازوها ظاهر می‌شوند. در واقع زمانی که در زیر نور آفتاب هستید سلول‌های پوست، ملانین (رنگدانه) تولید می‌کنند و تجمع موضعی رنگدانه ملانین باعث ایجاد کک‌ومک‌ها می‌شود.

ویژگی‌های ظاهری

کک و مک‌ها، لکه‌های کوچک و صاف به رنگ قهوه‌ای روشن یا طلایی هستند.

4. ویتیلیگو

ویتیلیگو (لک‌های سفید پوست) یک نوع بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌های رنگدانه‌ساز پوست (ملانوسیت‌ها) حمله می‌کنند و آنها را از بین می‌برند در نتیجه لکه‌های سفید و روشنی روی پوست بخش‌هایی از بدن مانند دست‌ها، صورت، اطراف دهان و ... ایجاد می‌شود.

درمانی قطعی برای ویتیلیگو وجود ندارد ولی به عنوان لکه‌های خطرناک و سرطانی نیز محسوب نمی‌شود.

ویژگی‌های ظاهری

ویتیلیگو به شکل لکه‌هایی صاف، بدون درد، بدون خارش و به رنگ سفید بر روی پوست ظاهر می‌شود. شکل و اندازه این لکه‌ها متغیر و معمولاً نامنظم است.

5. هیپرپیگمانتاسیون پس از التهاب

هیپرپیگمانتاسیون پس از التهاب، به آن دسته از لکه‌هایی گفته می‌شود که پس از بهبود جوش‌ها یا تغییرات هورمونی و استفاده از دارو ایجاد می‌‌شوند و بیشتر در افرادی که پوست تیره‌تری دارند شایع‌تر هستند. این لکه‌ها غیر سرطانی بوده و قابل درمان می‌باشند ولی برای جلوگیری از بازگشت آنها نیاز به درمان مداوم است.

ویژگی‌های ظاهری

این لکه‌ها به صورت صاف و تخت و به رنگ قهوه‌ای یا تیره هستند و در شکل و اندازه‌های متغیر و نامنظم ایجاد می‌شوند.

6. کراتوز سبورئیک

کراتوز سبورئیک یکی دیگر از لکه‌های پوستی رایج است که معمولاً در افراد مسن‌تر دیده می‌شود. این لکه‌ها می‌توانند در هر نقطه‌ای از بدن به وجود آیند ولی بیشتر روی صورت، پشت، شانه‌ها یا قفسه سینه ظاهر می‌شوند. کراتوز سبورئیک مضر و خطرناک نیست ولی برخی افراد از جنبه زیبایی، تصمیم به برداشتن آن می‌کنند.

ویژگی‌های ظاهری

این لکه‌ها در رنگ‌های زرد، قهوه‌ای روشن، قهوه‌ای تیره و سیاه ظاهر می‌شوند.

همچنین بخوانید: از بین بردن لکه‌های قهوه‌ای جای جوش روش خانگی

چه زمانی لکه‌های پوستی خطرناک می‌شوند؟

لکه پوستی خطرناک

هرچند بیشتر لکه‌های پوستی بی خطرند ولی گاهی پشت ظاهر ساده‌ی برخی از آن‌ها، نشانه‌هایی از مشکلات جدی پنهان است. روش ABCDE یک روش ساده و بسیار کاربردی برای شناسایی خال‌ها و لکه‌های مشکوک است که ممکن است نشانه ملانوما باشند.

از پنج حرف اول الفبای انگلیسی به ‌عنوان راهنمای شناسایی علائم هشدار لکه‌های غیرعادی و ملانوم استفاده می‌کنند و می‌توان دانست که کدام لکه های پوستی خطرناکند. در ادامه معنی این حروف را شرح داده‌ایم.

1. عدم تقارن

حالت عدم تقارن یعنی اینکه نیمه یک لک پوستی با نیمه دیگرش در اندازه، رنگ و یا شکل مطابقت نداشته باشد. در هنگام بررسی لکه‌های پوستی یک خط فرضی از وسط آنها بکشید و دو نیمه را با هم مقایسه کنید اگر متوجه شدید که دو طرف به طور قابل توجهی با هم متفاوت هستند یک علامت هشدار دهنده است که نیاز به بررسی دقیق متخصص پوست دارد.

2. عدم یکنواختی حاشیه

اگر حاشیه‌ لکه‌های پوستی به شکل نامشخص، دندانه‌دار و تار باشد و به جای داشتن مرز واضح، به پوست اطراف محو شده باشد اغلب نشان‌دهنده شروع ملانوما است. لکه‌های بی خطر دارای لبه‌های منظم و مشخصی هستند.

3. تغییر رنگ

به آن دسته از لکه‌های پوستی که در بخش‌هایی از خود، رنگ‌های متفاوتی چون قرمز، قهوه‌ای، سیاه، سفید، آبی یا صورتی دارند بسیار توجه کنید چون این تغییرات رنگی می‌تواند نشانه شروع سرطان پوست باشد.

4. قطر

لکه‌هایی که قطری بیشتر از 6 میلی‌متر دارند و به ‌ویژه اگر در حال رشد نیز باشند مشکوک هستند.

5. تغییرات

یکی از مهم‌ترین نشانه‌های هشدار دهنده در مورد لکه‌های پوستی، تغییرات آن‌ها در طول زمان است. هر نوع تغییری در رنگ، شکل، اندازه، میزان برجستگی لکه و یا وجود علائمی چون خارش، حساس شدن یا خون‌ریزی در ناحیه لکه‌ها باید جدی گرفته شود.

همچنین بخوانید: بهترین روغن برای لک قهوه ای صورت

انواع پر خطر لکه‌های پوستی

انواع پر خطر لکه پوستی

برخی از لکه‌های پوستی نشانه‌های اولیه بیماری‌های خطرناکی چون سرطان پوست هستند و به توجه و درمان سریع نیاز دارند. در ادامه انواع پرخطر این لکه‌ها را شرح داده‌ایم تا با شناخت کامل به پیشگیری و درمان به موقع کمک کنیم.

1. کراتوز اکتینیک (Actinic Keratosis)

کراتوز اکتینیک جزو لکه‌های خطرناک محسوب می‌شود که اگر به موقع درمان و حذف نشود ممکن است به سرطان پوست نوع کارسینوم سلول سنگفرشی تبدیل شود. این بیماری نوعی ضایعه پیش سرطانی پوست است که معمولاً روی پوست آسیب ‌دیده از آفتاب ایجاد می‌شود.

ویژگی‌های ظاهری

کراتوز اکتینیک به صورت لکه یا برآمدگی خشک و پوسته ‌پوسته ظاهر می‌شود و رنگ آن می‌تواند از رنگ پوست طبیعی تا قرمز و قهوه‌ای متغیر باشد.

2. بوون (Bowen's disease)

بیماری بوون، شکلی بسیار اولیه از کارسینوم سلول سنگفرشی است که در مراحل خیلی ابتدایی قرار دارد و محدود به همان ناحیه روی پوست است، یعنی هنوز به عمق پوست و یا دیگر نقاط بدن نفوذ پیدا نکرده است.

اگر بوون به موقع تشخیص و درمان نشود ممکن است به سرطان تهاجمی تبدیل شود و می‌تواند به عمق پوست و دیگر اندام‌ها نفوذ پیدا کند.

ویژگی‌های ظاهری

این بیماری معمولاً به شکل یک لکه خشک و پوسته ‌پوسته روی پوست ظاهر می‌شود که ممکن است صاف و یا کمی برجسته باشد و رنگ آن قرمز یا صورتی می‌باشد.

3. کارسینوم سلول پایه‌ای (BCC)

کارسینوم سلول پایه‌ای شایع‌ترین نوع سرطان پوست است و معمولا در افرادی که پوست روشنی دارند ایجاد می‌شود اما افراد با پوست تیره هم ممکن است به این نوع سرطان پوست مبتلا شوند. دلیل این بیماری قرار گرفتن طولانی مدت و مکرر در معرض نور خورشید و یا استفاده از تخت‌های برنزه کننده است.

BCC بیشتر در نواحی بازوها، سر و گردن دیده می‌شود البته می‌تواند در قسمت‌های دیگر بدن نیز چون قفسه سینه، شکم و پاها هم شکل بگیرد.

ویژگی‌های ظاهری

کارسینوم سلول پایه‌ای معمولا به شکل یک برجستگی گرد به رنگ پوست، برجستگی مرواریدی ‌شکل یا لکه‌ای صورتی‌ رنگ روی پوست ظاهر می‌شود.

4. کارسینوم سلول سنگفرشی (SCC)

SCC دومین نوع شایع سرطان پوست است و کسانی که دارای پوست روشنی هستند بیشتر در معرض ابتلا به آن قرار دارند ولی این نوع سرطان پوستی در پوست‌های تیره و هر نوع رنگ پوستی نیز دیده می‌شود. SCC در بخش‌هایی از پوست بدن که زیاد در معرض نور خورشید هستند مانند صورت، گردن، لبه گوش، قفسه سینه، بازوها و پشت ایجاد می‌شود.

ویژگی‌های ظاهری

کارسینوم سلول سنگفرشی اغلب به شکل یک لکه پوسته پوسته شده، یک برجستگی قرمز رنگ و سفت و یا زخمی که خوب می‌شود ولی دوباره برمی‌گردد، ظاهر می‌شود. این بیماری می‌تواند به عمق پوست نفوذ پیدا کند و سبب آسیب و تغییر شکل شود.

5. ملانوم (melanoma)

ملانوما را می‌توان جدی‌ترین نوع سرطان پوست دانست چون نسبت به BCC یا SCC تهاجمی‌تر است و تمایل زیادی دارد که به بخش‌های دیگر بدن گسترش پیدا کند. تشخیص و درمان زود هنگام ملانوم بسیار مهم است در غیر این صورت می‌تواند کشنده باشد. آشنایی با علائم هشدار ABCDE به شما کمک کند تا این بیماری پوستی را در مراحل اولیه تشخیص دهید البته تنها راه تشخیص دقیق، انجام بیوپسی توسط پزشک یا متخصص پوست است.

ویژگی‌های ظاهری

ملانوما ممکن است از درون خالی که از قبل روی بدن دارید رشد کند و یا ناگهان به صورت یک لکه تیره جدید که با دیگر نقاط پوست متفاوت است ظاهر شود.

همچنین بخوانید: بهترین روغن برای آفتاب

راه‌های پیشگیری از بروز لکه های پوستی خطرناک

برای جلوگیری از ایجاد لکه‌های پوستی خطرناک، رعایت نکات ساده ولی مؤثر می‌تواند نقش مهمی داشته باشد. با انجام اقدامات محافظتی و مراقبت‌های منظم که در ادامه شرح داده‌ایم می‌توانید از آسیب‌های پوستی دور بمانید.

در وسط روز و ساعات اوج تابش خورشید سعی کنید بیرون نروید و در صورت بیرون رفتن تا جایی که ممکن است در زیر سایه بمانید.

استفاده از کرم ضد آفتاب را حتی در روزهای ابری نیز فراموش نکنید و کرمی متناسب با نوع پوست خود و با SPF حداقل ۳۰ را انتخاب کنید و مقدار کافی از کرم را روی پوست بزنید.
هنگام بیرون رفتن پوشش محافظ مناسبی داشته باشید تا پوست تماس مستقیم کمتری با اشعه UV داشته باشد. کلاه لبه دار بزرگ برای محافظت از صورت و گوش‌ها استفاده کنید و عینک آفتابی نیز بزنید.
از تخت‌های سولاریوم استفاده نکنید چون نورهای تخت‌های سولاریوم اشعه ماوراء بنفش (UV) مصنوعی ساطع می‌کنند که این اشعه مضر باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان پوست می‌شود.
پوست بدن خود را به صورت منظم مورد بررسی قرار دهید و در صورت دیدن مورد مشکوکی در خال‌ها، لک‌ها، کک و مک‌ها سریع به پزشک مراجعه کنید.

نتیجه گیری

لکه‌های پوستی در انواع مختلفی هستند که بیشتر آنها بی‌خطر هستند ولی تشخیص به موقع لکه‌های پرخطر می‌تواند زندگی را نجات دهد.

آگاهی از علائم هشدار و بررسی منظم پوست همراه با رعایت مراقبت‌های پیشگیرانه مانند محافظت از پوست در برابر آفتاب و استفاده منظم از کرم ضدآفتاب از مهم‌ترین راهکارهای حفظ سلامت پوست و کاهش ریسک ابتلا به لکه‌های خطرناک است.

با بررسی مداوم پوست و مراجعه فوری به پزشک متخصص پوست در صورت مشاهده تغییرات غیر معمول می‌توان از پیشرفت بیماری‌های جدی چون سرطان پوست جلوگیری کرد و درمان موثر را آغاز نمود.

سوالات متداول درباره لکه‌های پوستی

1. کدام لکه‌های پوستی خطرناکند؟

بیشتر لکه‌های پوستی طبیعی و بی خطر هستند ولی برخی لکه‌ها چون کراتوز اکتینیک، بوون، کارسینوم سلول پایه‌ای، کارسینوم سلول سنگفرشی و ملانوم می‌توانند نشانه بیماری‌های جدی و نیازمند درمان فوری باشند.

2. چگونه می‌توان لکه‌های خطرناک را از لکه‌های طبیعی تشخیص دهیم؟

روش ABCDE می‌تواند به شما در شناسایی لکه‌های مشکوک کمک کند ولی در هر صورت، مشاوره با پزشک متخصص پوست ضروری است.

3. آیا استفاده از کرم ضدآفتاب واقعاً در جلوگیری از بروز لکه‌های خطرناک موثر است؟

بله با استفاده صحیح و منظم کرم ضدآفتاب با SPF مناسب می‌توان پوست را در مقابل اشعه‌های مضر نور خورشید محافظت کرد و ریسک ایجاد لکه‌های خطرناک و سرطان پوست را کاهش داد.